در ژاپن چه اتفاقی افتاد و زین پس چه خواهد شد؟

⏹ نکات مهم:

۱. در سال ۱۹۸۵ بمنظور تقویت ارزهای متحدین آمریکا، توافقنامه «پلازا» میان آمریکا، ژاپن، آلمان غربی، فرانسه و بریتانیا منعقد و با کاهش ۲۵% ارزش دلار و تقویت ارزهای متحدین آمریکا، عملاً کالاهای آمریکایی رقابت پذیرتر شدند. در این شرایط دولت ژاپن ناچار به پشتیبانی از تولید کنندگان داخلی و اعطای کمک به آنها از دو راه شد: کاستن از مالیات تولید کنندگان و از سود سپرده گذاری تا با دستکاری در امور مالی مانع از بدهکار شدن آنها شود. بانک مرکزی ژاپن هم برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی و تحقق دو هدف مزبور اقدام به انتشار پول بدون پشتوانه کرد!

۲.کاهش مالیات ها منجر به کسریِ بودجه و این وضعیت باعثِ افزایشِ بدهی دولت شد بطوریکه هم اکنون بدهی ژاپن به رقمی عجیب در سطح جهانی رسیده است یعنی ۲۶۴% از تولید ناخالص داخلی! (دومین کشور دنیا پس از لبنان با بدهی معادل حدود ۲۸۳% از تولید ناخالص داخلی)! وام های کلان دولت به بانکها و شرکتهای ژاپنی (با سود سپرده گذاریِ نزدیک به صفر) باعثِ افزایشِ تولید نشده اما منجر به خروج سرمایه از ژاپن شده است چون هر بنگاه ژاپنی از بانک مرکزی اعتبارات با بهرهٔ نیم درصدی گرفته و آن را با سود پنج درصدی به خارجی ها فروخته است. بدین ترتیب تسهیلات مالی بانک مرکزی ژاپن و سودهای حاصل از واگذاری این تسهیلات در خارج از ژاپن (بخاطرِ سود بالای واگذاری آنها) سبب کاهش تولید در ژاپن شده است. با افزایشِ نرخ تورم در سال ۲۰۲۲ سپرده گذاران ژاپنی متضرر شدند چون سود سپرده رقمی نزدیک به صفر بود!

۳. با افزایشِ نرخ جهانی تورم، بانکهای مرکزی در کشورهای غربی در سال ۲۰۲۳ اقدام به افزایشِ سود سپرده گذاری کردند و با توجه به عدم افزایشِ سود سپرده گذاری در ژاپن، بسیاری از سرمایه ها از ژاپن خارج شدند. از آنجا که برای خروج سرمایه باید ین ژاپن به دلار تبدیل می شد لاجرم نرخ ین در مقابل دلار بشدت اُفت کرد؛ بانک مرکزی ژاپن برای تقویت ین مبادرت به فروش اوراق قرضهٔ آمریکا کرد و بدین صورت از ابتدای سالجاری تاکنون بیشتر از ۱۰۰ میلیارد دلار به بازار تزریق کرده است (فقط در جولای ۳۷ میلیارد)!

۴. بانک مرکزی ژاپن برای تقویت ین ژاپن و جلوگیری از فرار سرمایه، نرخ سود سپرده را از یک دهم درصد به بیست و پنج صدم درصد افزایش داد؛ کاری که به زیان شهروندان ژاپنی و نقل و انتقالات مالی به خارج از کشور تمام شد!

۵. از آنجا که در روزهای ۹ و ۱۰ جولای بازار بورس آمریکا روند کاهشی داشت و ارزش اوراق قرضهٔ آمریکا هم اُفت کرد، سرمایه گذاران ژاپنی شروع به فروش اوراق قرضهٔ آمریکا و انتقال دارائی های خود به ژاپن کردند تا بدهی های خود را سر وقت پرداخت کنند؛ بدهی هایی که بخاطرِ کاهشِ ارزشِ چک‌ها و سفته های آمریکایی به زودی موعد سررسیدشان فرا می رسید. سرمایه‌گذاران ژاپنی در چنین شرایطی محتاج ین ژاپن شدند در نتیجه بخاطرِ افزایشِ فروش دلار، ارزش ین به سرعت بالا رفت! متقابلاً افزایشِ نرخ ین سبب اُفت سود ناشی از نقل و انتقالات مالی شد. از آنجا که دیگر تبدیل ین به دلار صرفه اقتصادی نداشت، سرمایه گذاران شروع به بازپرداخت بدهی های خود با ین ژاپن کردند. این کار که به معنی کاهش ارزش اوراق قرضهٔ آمریکایی و تقویت ین ژاپن بود هم به زیان سرمایه گذاران تمام می شد و هم به ضرر دلالان و واسطه‌ها! این روند، فشار مضاعفی بر بازار بورس آمریکا وارد آورد و تداوم این وضعیت منجر به افزایشِ عرضه در بورس ژاپن در کنار افزایشِ عرضهٔ اوراق قرضهٔ آمریکایی شد! در نتیجه بورس ژاپن و برخی سهام تا ۱۵% هم سقوط کرد! این ترس و نگرانی به دیگر بخشهای بازار از جمله بورس کالا و ارزهای دیجیتال هم سرایت کرد بطوریکه شاهد افزایش بهاء تا ۱۰% بودیم.

۶. اکنون شاهد جان گرفتن دوبارهٔ بورس ژاپن هستیم و بانک مرکزی از طریق خرید سهام با ین بدون پشتوانه، در صددِ حل مشکلات برآمده است با اینحال مشکل بازگشت سرمایه به ژاپن حل نشده و جایی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد! فعلاً امکان سرمایه‌گذاری بر روی سپرده های بانکی، سهام شرکت‌ها در بورس یا اوراق قرضه هیچکدام وجود ندارد! بدین ترتیب پیش بینی می شود بار دیگر شاهد فرار سرمایه‌ از ژاپن این بار با شدتی بیشتر باشیم. ارزش ین ژاپن باز هم اُفت خواهد کرد و انتظار می رود بار دیگر بازار بورس ژاپن سقوط کند! اقدام بانکهای مرکزی در انتشار پول بدون پشتوانه صرفاً بحرانها را به تأخیر می اندازد و بعدتر با شدت بیشتری ظاهر می شوند. بحران های جهانی از جمله در خاورمیانه سبب وخامت اوضاع مالی و اقتصادی در غرب خواهد شد.